|
|
|
|
|
|
|
|
|
Voorwoord
|
|
Mijn verhaal begint bij mijn chronische ziekte Spondylitis Ankylosis (SA).
Als het ware probeer ik mijn ziekte te lijf te gaan met geneesmiddelen maar ook met bewegingstherapie en Tai Ji.
Spondylitis Ankylosis (SA) is een chronische ziekte waarbij voornamelijk enkele of meerdere gewrichten van de wervelkolom ontsteken. Er ontstaat dikwijls een aanhoudende pijn ter hoogte van de ontstoken gewrichten. Door deze ontstekings-pijn wordt de patiënt in de tweede helft van de nacht gewekt. 's Ochtends is er dikwijls een duidelijke verstijving van de gewrichten. Door medicatie en aangepaste kinesitherapie, oefeningen en bewegingen kan de verstijving en de pijn verminderd worden.
Jo Ampe, Pellenberg.
|
|
 Top
|
Een klein vlammetje
|
|
10 april 1988.
Tijdens de eerste internationale bijeenkomst van de voorzitters van de Spondylitis Ankylosis Zelfhulpgroepen, en tevens de stichtingsvergadering van de Internationaal SA vereniging (ASIF) , leerde ik Ernst Feldtkeller kennen. Een vriendelijke man, wetenschapper door en door, SA kenner, sportief en nog wat meer. Tijdens een avond demonstreerde hij er een bepaalde bewegingsleer met o.a. langzame arm- en beenbewegingen. Het was bijna een soort vertraagde dans. Hij vertelde dat het een deeltje was van de Chinese "Tai Ji" oefeningen. Volledig nieuw was het niet alleen voor mij maar ook voor de andere toeschouwers. Er volgde een applaus, een paar vragen...
Na de samenkomst verdween de kleine demonstratie uit mijn directe geheugen. Nergens las of hoorde ik nog iets over Tai Ji. Misschien bestonden er toen al groepjes in België, maar mijn ogen zagen het niet of wilden het niet zien, laat staan dat ik er het belang of nut van inzag.
Zes jaar later.
Tijdens een eerder toevallig bezoek in een Leuvense Natuur-voedingswinkel trof ik een kleine brochure aan over ... de Chinese bewegingsleer: Tai Ji.
Dat piep-kleine oude vlammetje werd plots aangewakkerd. Nú moest ik de kans grijpen om er meer over te weten ! Nú kon ik eindelijk te weten komen wat Tai Ji is en hoe het aanvoelt zo te kunnen bewegen. De folder verdween in mijn zak.
Thuis belde ik direct voor meer informatie. Aan mijn nieuwsgierigheid kon ik alleen maar voldoen door in te schrijven voor een cursus van 12 avonden.
Reeds na een drietal avonden was ik er weg van. Zes jaar had ik dat dus gemist ! Eindelijk eens oefenen - of beter gezegd 'bewegen' - zonder spanning. Eindelijk oefeningen die mij meer voldoening gaven dan louter kine of een fysische inspanning.
Eindelijk oefeningen die ook de verbondenheid met de geest beklemtoonden: totaal ontspannen, totaal loslaten. Tai Ji werd van dan af mijn troetel-oefening.
Het moest wedijveren met mijn wekelijks kine en de VVB-oefengroep... Het won gemakkelijk.
|
|
Top
|
Wat was toen voor mij Tai Ji?
|
|
Het Chinese karakter "Tai Ji" is reeds terug te vinden in de oudste Chinese geschriften zoals de Yting en de Daodejing (duizenden jaren oud). Het filosofisch begrip "Tai Ji" werd een deel van de Chinese filosofie lang voor het als bewegingsvorm of als gevechtssport bestond.
Etymologisch gezien is Tai zoals de superlatief van groot of de overtreffende trap. Ji betekent het uiterste punt, de eindpool. Tai Ji is dus de ultieme pool, het opperste principe, het begrip dat het hele universum omvat.
De beschreven Tai Ji, de bewegingsleer zoals deze nu populair is, bestaat ongeveer 100 à 150 jaar. De honderden jaren daarvoor werd Tai Ji mondeling doorgegeven binnen bepaalde families. Er werden regelmatig aanpassingen en verbeteringen toegevoegd. Er ontstonden zo verschillende stijlen waaronder de Yang, Wu en Chen stijlen die doordrongen tot in Europa. Varianten kan men terugvinden in bepaalde gevechtssporten, maar bijvoorbeeld in de Yang-stijl behoren 'geen aanval' en 'geen verzet', 'aandacht' en 'loslaten'tot de grondbeginselen.
De bewegingen zijn een weg naar het zoeken van de natuurlijke houding van het lichaam. Dit betekent o.a. ontspannen, verbonden met de aarde en opgerichtheid. Het ontspannen leunt heel goed aan bij het leren voelen, gewaar-worden, gewaar-zijn zowel lichamelijk als geestelijk, het leren loslaten. Daarnaast is de ademhaling zeer belangrijk: terug natuurlijk leren ademen, plaats maken voor het nieuwe, open staan voor al wat het nieuwe brengt.
Het lichaam en al het gebeuren er omheen leren waarnemen zonder te oordelen, het leren laten gebeuren in de plaats van het zelf te doen. Dat klinkt nu misschien bizar, maar ik kan het alleen maar vaststellen bij mezelf.
Na een aantal ontspanningsoefeningen (spieren ontspannen, ademhaling, ...) en meditatieve oefeningen (geest ontspannen...) wordt meestal een bepaalde choreografie - kortweg "vorm" - uitgevoerd. Het is deze vorm die men soms in Chinese of Japanse films ziet.
Dikwijls wordt er ook geoefend rond een thema zoals zachtheid. Stel je even voor dat je leert stappen op gras zonder de grassprietjes te kraken. Of op broos ijs. Bij elke stap zet je je voet zo zacht neer dat geen enkel grassprietje breekt of dat je niet valt bij het breken van het ijs. De Chinezen vermelden dat bij het oefenen de Chi, een verwijzing naar energie, wordt gehanteerd. Deze energie is geen spanning, geen spierspanning. Zij is eerder heel fijnzinnig, zeer krachtig en gaat door heel het lichaam zowel geestelijk als lichamelijk. De meridianen van de acupunctuur wijzen hoe deze energie kan vloeien. Deze energie laat toe vrij te bewegen, ontspannen en zonder belasting. Ik zou het kunnen omschrijven als zou ik bewegen zonder een echte inspanning te leveren of alsof ik een enorme kracht bezit zonder gespierd te zijn. Voor mij is het een deel van die uitzonderlijke'kracht in jezelf'.
|
|
Top
|
De vorm
|
|
De vorm is een aaneenschakeling van langzaam uitgevoerde cirkelvormige bewegingen, steeds in evenwicht, steeds contact houdend met de grond. Door de traagheid en ook door de bundeling van de aandacht lijkt het een meditatie in beweging. Yoga en Zen-meditatie sluiten dan ook vrij goed aan bij deze bewegingsleer. Het gemak, de eenvoud, de ontspanning en de natuurlijkheid van de bewegingen die levend, steeds nieuw en zonder einde lijken te zijn, spelen mee in de ontegensprekelijke schoonheid van de beweging.
Alle bewegingen gebeuren zonder energieverlies ! Tai Ji is immers een zachte en vriendelijk weg. Uiterlijke kracht komt er niet bij te pas, en toch wordt men er sterker door. Weerstand en aanval komen er niet in voor, alhoewel je er weerbaarder door wordt.
Bij de voorbereidende oefeningen en bij de vorm hanteert mijn lerares, vanuit de Chinese traditie, de zeven basisprincipes van Tai Ji:concentratie, ontspanning, aslijn, evenwicht, cirkelvorm, proportie en coördinatie. De inhoud van de basisprincipes wordt - tijdens de oefensessies en het dagelijks oefenen - gaandeweg duidelijk.
|
|
Top
|
En voor reuma- of SA-patiënten ?
|
|
Zoals voor een doorsnee Tai Ji-er nodig zijn 'geduld', 'doorzetting' en 'oefening' om iets te bereiken, zo is dat zeker bij een reuma- of SA-patiënt. Want wat blijkt: het bekken is dikwijls niet meer los en soepel beweegbaar, de ruggewervels zitten hier of daar ... of overal ... vast, armen en benen zijn niet meer gemakkelijk of beperkt te bewegen, of doen vlug pijn. Maar dit is geen hinder om Tai Ji te beleven. Ook kleine bewegingen kunnen een belangrijke invloed uitoefenen op ons lichaam. Natuurlijk moet ik niet verwachten dat ik volgend jaar of binnen 10 jaar zo soepel als een atleet, of zo sterk als een houthakker, ga zijn. Maar ik kan wel door Tai Ji mijn mobiliteit die ik nu heb - hoe stijf of vast gegroeid ik nu ook ben - proberen te behouden... en dat is al heel wat.
Heb ik geluk of is het altijd zo: mijn Tai Ji lerares blijkt goed aan te voelen waar mijn fysieke problemen zijn en geeft veel persoonlijke aanwijzingen. Sommige oefeningen moeten immers aangepast worden: zoals bijvoorbeeld minder hoog de armen bewegen, of arm(en) niet bewegen bij het oefenen tijdens een opstoot aan de schouders, buigen op een andere manier, meer letten op de knieën, ... . Nooit oefen ik tot nipt aan of voorbij de pijngrens, altijd werk ik binnen het normale kunnen van mijn lichaam. Ik blijf evenwel steeds letten op de hoger vermelde basisprincipes.
Door het oefenen heb ik meer evenwicht en stabiliteit opgebouwd. Voor reuma- en SA-patiënten zijn dat toch belangrijke elementen!
Ik ervaar zeer dikwijls dat ik niet hetzelfde kan als de anderen van de groep. Ik ben daardoor niet minder dan de andere, ik beleef de beweging wel anders. Dat uit zich bijvoorbeeld van bij het begin van de oefeningen waarbij gezocht wordt naar de natuurlijke rechtopstaande houding.
Ik citeer daarover een tekst van mijn lerares Tine Vandromme:
"De natuurlijke rechtopstaande houding... is de houding waarin we rust kunnen vinden en van waaruit we ook moeiteloos in beweging kunnen komen. Het ontspannen gebeurt vooral door het afgeven van het lichaamsgewicht, door de zwaartekracht haar werkt te laten volbrengen.
In deze anatomische natuurlijke houding moeten de spieren nog slechts een minimum aan arbeid verrichten. We kunnen ons dan ook vertrouwvol overgeven aan de zwaartekracht. Alles kan ontspannen. We houden ons niet meer op maar laten ons dragen, in onszelf en door de grond. En als geschenk voor dit afgeven ervaren we de opwaartse kracht. We voelen ons lichaam als veerkrachtig. Het is een houding waarin we geworteld zijn via de voeten, gedragen in ons midden, en verbonden via de kruin met boven.
In deze natuurlijke houding, in vertrouwvolle overgave aan de grond, vindt ook de adem haar natuurlijke beweging en kan de adem die ruimte innemen die ze van nature wil innemen."
Ontdek hoe een demonstratie op het RegenboogCongres in oktober 2009 te Antwerpen verliep.
|
|
Top
|
Het resultaat
|
|
Via Tai Ji heb ik mezelf en mijn grenzen beter leren kennen. Ik leerde mijn ademhaling voelen en ze te gebruiken. Ik ben fijn-gevoeliger geworden en sta veel steviger op de grond. Als het ware kan ik nu beter functioneren, sta ik steviger. Ik voel me meer betrokken bij het nu-moment. Zo heb ik minder overtrokken verwachtingen en leg de lat voor mezelf minder hoog. Misschien heb ik daardoor mijn chronische ziekte beter aanvaard als een deel van mezelf.
De Chinese geschriften beloven alvast'de soepelheid van een kind', 'de robuuste gezondheid van een houthakker' en 'de vredige geest van een wijze'.
|
|
Top
|
Kostprijs
|
|
Meestal kosten de lessen € 6 à € 10 per 1 à 1½ uur, maar het thuis oefenen kost mij nul euro. Om de vorm uit te voeren zoals het hoort, steeds stevig op de grond staand, rekening houdend met de basisprincipes... zijn meerdere uren nodig.
Maar wat een geluk, men kan zich steeds verder bekwamen, als is men 80 jaar ! (In Leuvense groepen zijn er Tai Ji leerlingen van zowel 20 als van 60 jaar en ouder... ! En in Averbode tot 82 jaar!)
De diepere zin van Tai Ji zal zich pas openbaren door voortdurend te oefenen...
Ik oefen (of probeer toch) per dag minstens 15 minuten, met uitschieters van 1½ uur. Ook hier is het dus 'oefening baart kunst'.
|
|
Top
|
Besluit
|
|
Tai Ji is zeker voor reuma- en SA-patiënten heilzaam mits men enige reserves maakt zoals dat ook bij yoga en andere sporten geldig is. Daarom denk ik dat Tai Ji voor velen een goede aanvulling kan zijn van de kine/oefengroep of een vervanging van sporten die men sinds jaren niet meer kan beoefenen wegens 'te veel pijn' of 'te vermoeiend'.
Ik probeer het in mijn dagelijks leven in te bouwen. Want slechts met dagelijks oefenen en veel geduld wordt Tai Ji een levenshouding.
|
|
Top
|
Meer informatie
|
|
|
|
Top
|
|
